Γεράκι, ένας τόπος με πολλαπλές δυνατότητες ανάπτυξης - Μαργαρίτα Σπυριδάκου (φύλλο 26. 2020)

 

Γεράκι, ένας τόπος με πολλαπλές δυνατότητες ανάπτυξης

 

 Με τον όρο "Πολιτιστική Κληρονομιά" περιγράφεται το κληροδότημα από τις παλαιότερες γενιές που διατηρείται στο παρόν ενώ παράλληλα διοχετεύεται στο μέλλον για να επωφεληθούν οι επόμενες γενιές. Ο όρος Πολιτιστική Κληρονομιά περιλαμβάνει τον απτό πολιτισμό (όπως κτίρια, μνημεία, τοπία, βιβλία, έργα τέχνης και τεκμήρια), τον άυλο πολιτισμό (όπως τη λαογραφία, τις παραδόσεις, τη γλώσσα και τη γνώση) και τη «φυσική» κληρονομιά, που περιλαμβάνει σημαντικά πολιτιστικά τοπία και βιοποικιλότητα.

Στις μέρες μας είναι κοινώς αποδεκτό ότι ο πολιτισμός αποτελεί τον τέταρτο πυλώνα της ανάπτυξής και το πολιτισμικό προϊόν ένας βασικός παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης κυρίως μέσω της διασύνδεσης του με τον Τουρισμό. Μέσω της ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, όχι μόνο εξασφαλίζεται καλύτερη ποιότητα ζωής σε μια κοινωνία αλλά είναι δυνατό να τονωθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα και να εξασφαλιστούν έσοδα για τους πολίτες και το κράτος. Ο πολιτισμός και η κληρονομιά του, αναμφισβήτητα αποτελούν πολύτιμο οικονομικό και κοινωνικό κεφάλαιο με μεγάλη αναπτυξιακή δυναμική, καθώς αυτό το αναξιοποίητο κεφάλαιο μπορεί να γίνει μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης και αειφορίας, με τη δημιουργία αφενός εισοδήματος και απασχόλησης, δηλαδή ευημερίας, και αφετέρου οικονομικών πόρων για τη συντήρηση και προστασία του ίδιου του πολιτιστικού κεφαλαίου. Επιπλέον η πολιτιστική κληρονομιά συμβάλλει στην παραγωγή πλούτου λόγω της διασύνδεσής της με πολλούς ακόμα παραγωγικούς κλάδους. Η συμβολή της επίσης στην κοινωνική συνοχή μέσω της δημιουργίας ισχυρής «ταυτότητας» σε μια κοινωνία είναι μεγάλης αξίας καθώς φαίνεται ότι ο όρος «ταυτότητα» θα είναι κλειδί για την επιβίωση και την ανάπτυξη κάθε τόπου τα επόμενα χρόνια. Αυτό καθώς για το σύγχρονο πρόσωπο του Τουρισμού, το πολιτιστικό περιεχόμενο και η ιδιαίτερη ταυτότητα ενός τόπου αποτελεί βασικό στοιχείο στην έρευνα πιθανών ταξιδιωτών, ειδικά από αγορές όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία και οι Ευρωπαϊκές χώρες. Ο ταξιδιώτης στις μέρες μας αναζητά για τις διακοπές του τόπους που μπορούν να αφηγηθούν μια ιστορία, που διαθέτουν παρελθόν, παρόν και μέλλον και του δίνουν την δυνατότητα να ζήσει και να συμμετέχει σε εμπειρίες έξω από τα συνηθισμένα. Ένας τέτοιος τόπος στη Λακωνία είναι το Γεράκι που συνδυάζει ιστορία αιώνων, ιδιαίτερη και χαρακτηριστική αρχιτεκτονική, άυλη πολιτιστική κληρονομιά και μια ανθούσα πρωτογενή παραγωγή . Χρειάζονται πολλές σελίδες για να αναπτυχθεί έστω και συνοπτικά η ιστορία αυτού του τόπου που κατοικήθηκε 6000 χρόνια πριν κατά την Προϊστορική Εποχή και έζησε εποχές ακμής στο πέρασμα των χρόνων, στη Μυκηναϊκή Εποχή, στους Δωρικούς και Κλασικούς χρόνους, στους Ρωμαϊκούς χρόνους, στους Βυζαντινούς χρόνους, στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αλλά και στα χρόνια μετά την απελευθέρωση. Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απηύθυνε από το Γεράκι στις 2 Σεπτεμβρίου 1825 εγκύκλιο προς τους «γενναίους Σπαρτιάτες, μικρούς και μεγάλους, καπεταναίους και στρατιώτες» με παραινέσεις και προτροπές για ενεργό συμμετοχή στον αγώνα κατά των Τούρκων του Ιμπραήμ Πασά, οι οποίοι είχαν εισβάλει στην Πελοπόννησο. Με διάφορες δε αψιμαχίες γύρω από το Γεράκι, ο Κολοκοτρώνης καθυστέρησε την επέλαση των Τούρκων και έδωσε καιρό στα γυναικόπαιδα να διασχίσουν την οροσειρά του Πάρνωνα και να διαφύγουν στο Λεωνίδιο και από εκεί με βάρκες στις Σπέτσες και στην Υδρα.

Αυτή η ιστορική πορεία αιώνων κληροδότησε στο Γεράκι τα σημερινά αξιοθέατα, την Ακρόπολη , το Μεσαιωνικό Κάστρο και 30 Βυζαντινούς Ναούς με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και σπάνιες, εκπληκτικής τέχνης τοιχογραφίες. Ανάμεσα στις Καστροπολιτείες της Λακωνίας, το Γεράκι μαζί με το Μυστρά και τη Μονεμβασιά , είναι απομεινάρια της Ελληνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που παρ όλους τους κατακτητές κράτησαν άσβηστο τον ελληνικό τους χαρακτήρα όπως μαρτυρούν οι αναρίθμητες εκκλησίες εντός των τειχών τους. Τέλος στο απτό πολιτισμικό απόθεμα του Γερακιού πρέπει να προστεθούν τα εξαιρετικά δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που το καθιστούν οικισμό μοναδικό στην Ελλάδα. Και φυσικά οι Γερακίτες στάθηκαν στο ύψος αυτής της ιστορικής κληρονομιάς καθώς διαχρονικά πρωτοπορούσαν και διακρίνονταν σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και έχουν να επιδείξουν και σημαντικές προσωπικότητες στο χώρο των γραμμάτων, του αθλητισμού και της πολιτικής, ανάμεσα σ αυτές και έναν Πρωθυπουργό της Ελλάδας το 1946, τον Ανώτατο Δικαστικό, νομικό και συγγραφέα Παναγιώτη Πουλίτσα.

Δεν είναι τυχαίο που οι Γερακίτες ήταν από τους πρώτους Πελοποννήσιους μετανάστες στις ΗΠΑ και μετέπειτα και σε όλα τα σημεία του ορίζοντα όπου διέπρεψαν και χρηματοδότησαν σημαντικά έργα στον τόπο τους. Για τα έργα αυτά η Ακαδημία Αθηνών κατά την πανηγυρική συνεδρίαση στις 30 Δεκεμβρίου 1937, βράβευσε την Κοινότητα Γερακίου με το βραβείο του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού και την προέβαλε ως παράδειγμα προς μίμηση και από άλλες κοινότητες της Ελλάδα. Στη σύγχρονη εποχή το ισχυρό χαρτί του Γερακιού όμως είναι ο πρωτογενής τομέας. Από την αρχαιότητα οι κάτοικοι είχαν καταφέρει να αξιοποιήσουν τα πετρώδη εδάφη της περιοχής και να παράγουν υψηλής ποιότητας προϊόντα , με προεξάρχοντα την ελιά Καλαμών και το ελαιόλαδο και μάλιστα σε κορυφαία ποσότητα και ποιότητα γνωστή στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η υψηλής ποιότητας καλλιέργεια της ελιάς αποτελεί πηγή πλούτου για όλη τη Λακωνία και ενισχύει το brand name των προϊόντων στο εξωτερικό. Δυστυχώς την υπεραξία αυτή δεν την καρπώνονται οι παραγωγοί της περιοχής ειδικά τα τελευταία χρόνια και είναι ένα ζήτημα πάνω στο οποίο οφείλουμε να εργαστούμε όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στην περιοχή της Λακωνίας αλλά και ευρύτερα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Στόχος επίσης πρέπει να είναι η σύνδεση του πρωτογενούς τομέα με τον Τουρισμό ακολουθώντας τις επιταγές του σύγχρονου marketing και management και φυσικά τα προϊόντα του Γερακιού, η σύνδεση τους με την ιστορία της περιοχής και ο σύγχρονος τρόπος συλλογής και τυποποίησης τους, μπορούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Τελευταία αναφέρω αλλά θεωρώ πολύ σημαντική για την περιοχή του Γερακιου την άυλη πολιτιστική κληρονομιά και μάλιστα την υφαντική τέχνη για τη δημιουργία κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό . Τα κιλίμια του Γερακίου, που φημίζονται σε όλη τη Λακωνία, έχουν βραβευθεί στις εκθέσεις της Βιέννης το 1873 και του Ζαππείου το 1890. Το 2019 η υφαντική παράδοση του Γερακίου εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου, αναγνωρίζοντας το συγκριτικό πλεονέκτημα που προσφέρει η αυλή πολιτιστική κληρονομιά στην αειφόρα ανάπτυξη, θα σταθεί αρωγός στην προσπάθεια του Πολιτιστικού Συλλόγου για τη διατήρηση και ανάδειξη αυτής της τέχνης.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η «Πολιτιστική κληρονομιά» της Λακωνίας είναι το στρατηγικό μας πλεονέκτημα και οφείλουμε να την εντάξουμε στην αναπτυξιακή μας πολιτική άμεσα και τόποι όπως το Γεράκι μπορούν να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος σε αυτήν την προσπάθεια που πρέπει να γίνει με επαγγελματισμό, γνώση και αγάπη για τη Λακωνία. Εκ των ων ουκ άνευ είναι δημιουργία ενός ολοκληρωμένου project με τίτλο «Η πολιτιστική κληρονομιά της Λακωνίας» το οποίο θα κινηθεί σε πολλούς άξονες: -Ανάπτυξη Θρησκευτικού, πολιτιστικού , εναλλακτικού τουρισμού. Προσέλκυση ταξιδιωτών με βιωματικές εμπειρίες που συνδέονται με τα ήθη και τα έθιμα και την ιστορία της Λακωνίας (έμφαση στο story telling) και μέσα απ΄ αυτές ανάδειξη των λακωνικών προϊόντων. ( ταυτοποίηση αυτών ως μοναδικά ΠΟΠ- ΠΓΕ-ΕΠΙΠ ). -Σωστή προβολή και διαφήμιση του πολιτιστικού αποθέματος -Ανάδειξη της λακωνικής αγρογαστρονομίας με φεστιβάλ, εκθέσεις κλπ. -Εκμετάλλευση της φυσικής κληρονομιάς και της βιοποικιλότητας. Για να ολοκληρωθεί το project απαιτείται η συνεργασία και συνεργεία Δήμων Περιφέρειας Επαγγελματιών, Ειδικών επιστημόνων και Κυβέρνησης.

 

Μαργαριτα Σπυριδάκου

Χειρουργός Οδοντίατρος Περιφερειακή Σύμβουλος Π.Ε. Λακωνίας Εντεταλμένη Σύμβουλος για τις Επετειακές Εκδηλώσεις των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση